ඇල්ෂයිමර් රෝගය යනු අමතකවීම ඇතිකරන ප්‍රධානතම හේතුවකි. මෙය ලොව පුරා
මිලියන 24 ක් පමණ වූ ජනතාව අතර දක්නට ඇති තත්වයකි. යොවුන් වියේ පසුවන අයට ක්‍රමයෙන්
වියපත් වෙද්දී තමන්ගේ මතකය යම් තරමකින් අඩුවීම බහුල වශයෙන් දැක ගත හැකිය. මතකය අඩුවීම හෙවත් ඇල්සයිමර් රෝගය වැඩි වශයෙන් වැළඳෙන්නේ අවුරුදු 65ට වැඩි වයස්ගත පුද්ගලයන්ට ය. එහෙත්
කලාතුරකින් වයසඅවුරුදු 50 වැඩි පුද්ගලයන්ට ද
මෙම තත්ත්වය වැළඳිය හැකිඇති අතර ඊට වඩා අඩු වයස් ඇති අය අතර වුවද කලාතුරකින් දක්නට
ඇත. ඇල්ෂයිමර් රෝගය ක්‍රමයෙන් පරිහානියට පත්වෙන විනාශකාරී රෝගයක් වන අතර මේ වනවිටද
නිශ්චිත ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් සොයාගෙන නොමැත. රෝගය
හදුනාගන්නා අවස්ථාව වන විට රෝගය හටගෙන වසර ගණනක් ඉක්මවා ගොස් තිබිය හැකිය. මුල්
අවධිවලදී කෙටිකාලීන මතකය නැතිවීයාම බහුලව සිදුවේ. නමුත් මෙය වයස්ගත වීමත් සමග
සිදුවන්නක් හෝ මානසික ආතතිය නිසා ඇතිවන්නක් ලෙස වරදවා වටහා ගත හැකිය. පුද්ගලයා වයසට යාමත් සමඟ පහත ආකාරයේ අර්බුදයන් ඇති කෙරේ. එනම්,
- මොළයට
ලැබෙන රුධිර සැපයුම 20% පමණ
අඩු වෙයි.
- ස්නායු
දිගේ පණිවුඩ ගමන් කිරීම පෙරට වඩා 10%කින් අඩු වෙයි.
- රස දැනීමේ හැකියාව හා යමක් අල්ලා ගැනීමේ හැකියාව පෙරට වඩා අඩු වේ.
වයස්ගතවීමත් සමඟ කෙනෙකු අබල දුබල වනුයේ මෙම වෙනස්කම නිසා ය.ඇල්ෂයිමර්
රෝගය ඇති විට පහත තත්වයන් ඇති වේ.
- සිහිවිකල්
වීම
- කෝපය
- චිත්ත
ස්වභාවයේ සිදුවන වෙනස්වීම්
- කථාකරන
භාෂාවේ සිදුවන වෙනස්වීම්
- දීර්ඝ
කාලීන මතකය නොමැතිවීම
- අවට
සමාජයෙන් වෙන්වී සිටීම.
- මරණය ළගාවන තෙක් මෙම රෝගීන්ගේ ප්‍රධාන දේහ ක්‍රියාකාරීත්වයන් ක්‍රම ක්‍රමයෙන් දුර්වලවීම
ඉහත
කී රෝග ලක්ෂණ බහුලව පොදුවේ දක්නට ලැබුණද එක් එක් රෝගීන්ට තමාටම ආවේනික වු රෝග
ලක්ෂණ ඇති වේ.සාමාන්‍යයෙන් රෝගය වසර 5 සිට 20 දක්වා
පැවතිය හැකිය.මෙම රෝගියෙකු වෛද්‍යවරයෙකු හමුවීමට යන්නේ තමාට අමකත වීම ඇති බව දැන
ගැනීමෙන් පසුවය. එයට වෛද්‍යවරයා මගින් රෝගියාගේ හැසිරීම පිළිබදව අධ්‍යයනය
කිරීමෙන් ඔහුගේ ප්‍රජානන ක්‍රියාවන් පරීක්ෂණයට බදුන් කිරීමෙන් සහ මොළයේ ස්කෑන්
කිරීමකට ලක් කිරීම මගින් රෝග විනිශ්චයට එළඹේ.
ඇල්ෂයිමර් රෝග තත්ත්වයක් ඇති වීම
ස්නායු සෛල විනාශ වී යාම මෙම තත්ත්වයට බලපාන ප්‍රධාන
හේතුවයි. මොළයේ
එක්තරා විශේෂිත ප්‍රදේශයක මෙම තත්ත්වයදැකිය හැකියි. මොළ
පටලයේ සුසුම්නා ශීර්ෂයකට ඉදිරියේ පිහිටන මෙම ප්‍රදේශය හඳුන්වන්නේ ‛හයිපෝකැම්පසය’ ලෙස
ය.මෙය තනන ස්නායු සෛල විනාශවී යාම රෝගය නිසා ඇතිවන අහිතකර
තත්ත්වයයි. කෙනෙකුගේ මතකය පාලනය කරන්නේ මෙම
හයිපෝකැම්පසය මඟිනි.
සෛල මිය යාම
සෛල මිය යාම
- වෛරස් වර්ග (සෙමෙන් ක්‍රියාකරන වෛරසය)
- සමහර රසායනික ද්‍රව්‍ය විනාශවී යාම පිළිබඳව නිශ්චිත හේතු සොයා ගැනීම තවමත් පරීක්ෂණ මට්ටමක පවතී.
මතකයට හානි වීම
- කෙටි කාලීන මතකය
පෙර
දවසේ පැවසූ දෙයක් අද වනවිට අමතක වීම කෙටි කාලීන මතකය අමතක වීමයි. මෙහි
ගබඩා කරගන්නා දේ ටිකදවසකින් අමතකවී යයි. රෝගය සෑදීම
සඳහා මුලින්ම සිදු වන්නේ කෙටි කාලීන මතකය අහිමිවීමයි. රෝගයේ මුල්අවස්ථාවේ දී අවුරුදු 20 - 30 ට පෙර වූ දේවල් මතකයේ තිබුණ ද පෙර දිනයේ කියූ දේවල් අමතකවී යාම සිදුවේ.
- දිගු කාලීන මතකය
අවුරුදු ගණනාවකට කලින් හමු වී කෙනෙකු යළිත් හඳුනාගැනීමට දිගු කාලීන
මතකය උදව් වේ. මෙහි ගබඩා කළ කරුණුලෙහෙසියෙන් අමතකනොවේ. කල්
යාමේදී අමතකවීම විශාල වශයෙන් සිදු වෙයි. ඇතැම් විට
මුහුණ සේදීමට අමතකවීම, කමිසයේ බොත්තම්වැරදි ආකාරයට
දැමීම වැනි දේ සිදු විය හැකියි.රෝගය උත්සන්න වීමත් සමඟ
කතා බහ පවා අඩුවන අතර අවසානයේ දී මළ මුත්‍රා පහ කිරීමට පවා අමතක වෙයි.
ඇල්ෂයිමර් රෝගය ඇතිවීමට හේතුව සහ එහි වර්ධනය
ඇල්ෂයිමර් රෝගය ඇතිවීමට හේතුව හෝ එහි වර්ධනය පිළිබදව මෙතෙක්
හදුනාගෙන නොමැත. මෙහිදී මොලයෙහි කැලැල් ඇතිවීමක් හා සංකූලතාවයක් හටගනී. වියපත්
මොළයේ ඇතිවන plaques සහ tangles කියන විකෘති වූ ප්‍රෝටිනයක් ඒ මොළයේ ම සෛල මරමින් ටිකෙන් ටික
මොළය හකුළුවන්නට පටන් ගැනේ. මෙම
රෝගයෙහි අනුමාන කළ හැකි හේතු සාධකයන් සහ ප්‍රතිකාර ක්‍රමවේදයන් පිළිබද තර්ක
විතර්ක ඇත. මෙම විතර්කයන් සනාථ කිරීම සදහා ඒවාට ම අනුකූල වන පරිදි සාක්ෂි ද ඉදිරිපත් කර ඇත. නමුත් මෙතුවක්
මෙම රෝගය නැවැත්විම හෝ නැවත යථාතත්වයට පත් කර ගැනීම සදහා ප්‍රතිකාර ක්‍රම සොයාගෙන
නොමැත. තවද දැනට පවතින ප්‍රතිකාර ක්‍රම මගින් රෝගය තව දුරටත් වර්ධනය වීම අඩාල
කිරීමක් සිදුවන බව හෝ එහි රෝග ලක්ෂණ පාලනය කිරීමක් පමණක් සිදුවන බව හෝ
සොයා ගෙන නොමැත. ඇල්ෂයිමර් රෝගය වලක්වා ගත හැකි ක්‍රමවේදයන් යෝජනා වී ඇතත්
රෝගයෙහි ව්‍යාප්තිය හෝ බරපතලකම අවම කිරීම සදහා ඒ ක්‍ර‍මවේදයන්හි වැදගත්කම ඔප්පු වී
නොමැත. මානසිකව නොයෙකුත් උත්තේජයන් ලබාදී මනස ප්‍රබෝධමත් කිරීම හා සමබර ආහාර වේලක්
ලබා ගැනීම රෝගය වලකා ගැනීමට මෙන්ම රෝගය සදහා ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස ද නිර්දේශ කර
ඇත.
ඇල්ෂයිමර් රෝගියෙකු රැක බලා ගැනීම
මෙවැනි රෝගීන්ට මුලින්ම නැති වී යන්නේ කෙටි කාලීන මතකයයි. ඔවුනට
මද වේලාවකට කලින් සිදු කල දෙයක් සිදු නොකලාක්
මෙන් සිතේ. නමුත් මොවුනගේ දිගු කාලීන මතකය එනම්
ඔවුන් කුඩා කල කළ කී දෑ පාසැල් අවධිය ඔවුනට හොඳින් මතකයේ තිබේ. එසේම මේ තත්වය නිසා ඔවුන්ගේ පෞර්ෂත්වය බුද්ධිය හීන වන බවද පෙනෙන්නට ඇත.මෙම රෝගය පරම්ප‍රාවෙන් පරම්පරාවට උරුමවන බවද කියැවේ. මෙවැනි රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම් වහාම වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු කරන්න රෝග ඉතිහාසය මගින් රෝගය පහසුවෙන් විනිශ්චය කල හැක.මෙම රෝගය සම්පූර්ණයෙන් සුව කිරීමට නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් නැතත් මුල්
කාලයේ ම හඳුනාගැනීමෙන් ඇතැම් ඖෂධ ලබාදීම මගින් රෝගය වඩාත් උත්සන්නවීමෙන් වැළකිය
හැකිය. වඩාත් වැදගත් වන්නේ රෝගීන් රැකබලා ගැනීමයි. වඩා සුදුසු වන්නේ නිවෙස් තුල සිටියදීම රැකබලා ගැනීමයි. මන්ද මහළු නිවාස වලට යොමු කිරීමෙන් රෝගය වඩා දරුණු අතට පත්විය හැක. මීට අමතරව ඔවුන් රැකබලා ගැනීමේදී පහත දෑ පිළිබඳව ද අවධානය යොමු කිරීම වැදගත් වේ.
- ඔවුනට මනා ආලෝකයෙන් යුතු කාමරයක් ලබාදීම
- ඔරලෝසුවක් හොඳින් පෙනෙන සේ සවිකිරීම
- එදිනෙදා දිනය ලොකුවට ලෑල්ලක ලියා තැබීම
- වැසිකිළයට සහමාර්ගය ඊතල වලින් නිවසේ සලකුණු කර තැබීම
- නිවසේ ගෘහ භාණ්ඩ තබන ස්ථානයන් නිතර වෙනස් නොකිරීම
- ඔවුන් සමග නිතර කථා බහ කිරීම
ඇල්ෂයිමර් රෝගය ක්‍රමයෙන් පරිහානියට පත්වන සුවකළ
නොහැකි රෝගී තත්වයක් නිසා රෝගියා කරුණාවෙන් හා ඉතා හොද අවධානයකින් බලා ගැනීම කළ
යුතුය. මෙම කර්තව්‍ය රෝගියාගේ සහකරු හෝ සහකාරියගෙන් හෝ රෝගියාට ඉතා සමීප ඥාතියෙකු
ගෙන් ඉෂ්ඨ කර ගත හැකි වේ. මෙවන් රෝගියෙකු රැක බලා ගන්නා ආවතේවකරුවකු වුවද රෝගියා
බලාගැනීමේදී ශාරීරික වශයෙන් විඩාවට පත්වන අතර මානසික වශයෙන්ද රෝගියා වෙනුවෙන් සිදු
කිරීමට ඇති කාර්යයන් කැප කිරීම් නිසා මානසික ආතතියකට පත්වේ.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
No comments:
Post a Comment